Türkiye'de haute couture gündelik, iç giyim denildiğinde ilk akla gelen isim İpek Kıramer. “Hayat benim için güzel bir macera” diyor, önünde ne çıksa acısıyla, tatlısıyla sonuna kadar yaşar. Oturup yazsa hikayesinden roman da olur filmi de.
İpek, ipek saten, ipek şifon, İpek Kıramer. İnsanın hayatına yön veren bir materyalle aynı isme sahip olması ne ilginç değil mi? “O dönemler için oldukça absürd sayılan adımı babam koymuş” diyor: “Beni çok mu yumuşak gördüğümde doğduğumda bilmiyorum. Ama gerçekten de insanın bazı adlarının isimlerinin özel yeri var.”
Röportaj yapmak için evde kaldığımda beni, 25 yıl önce Yıldırım Mayruk'un kendisi için hazırladığı siyah elbiseyle karşılıyor. Belinde minik fiyonklar, boynunda inci kolye. Başına da kayıtlı kraliçe tacını kahkaha atarak alıyor; “geceliklerin kraliçesiyim ya!” Birkaç hafta önce tam 70 yaşına bastığına göre zor, hani dopdolu geçen doğumlarını dinlemesem…
“Vuslat Hanım'ın güzel ve Snob kızı”
Ankara'da, baba tarafı Girit göçmeni, anne taraf ise İstanbullu bir aile çocuğu olarak doğup büyüyen İpek Kumbaracıbaşı. İsmini babası koymuş, şekillendiren adım atışlarına ise ilk hatıraları sebep olmuş. Evde Vogue Paris'i okuyan, geceliklerini, iç çamaşırlarını çalıştıran bir anne modeli var. “Altı-yedi sürdüğü bile en sevdiğim şey annemin dergilerine baktığını” diye anlatıyor o günleri. “Annem çok güzel, çok feminen ve her şeyi yapabilen bir kadındı. Öyle bir annenin evladı olarak büyümüş olmam bana çok şey kattı.”
Hayatının aşklarından biri olarak gördüğü, bayraklarını taşıdığından gurur duyduğu TED Ankara Koleji'nde okuyordu. Bakmayın, şu anda çevresinde çok iyi bir aşçı olarak bilinen ama o zamanların işlemleri bile kapatılmayan, el bebek, gül bebek bir kız. “Hayat benim için daima güzel bir macera. O macera bana ne getiriyorsa onu yaşamak hoşuma gidiyor gider” diyor. O gün yaşadığı en büyük macerası, 16 yaşında, ilk eşi Yüksel Menderes ile tanışmasıyla başlıyor. 16 yaşında olan çiftin. Kimseleri beğenmeyen Yüksel Menderes hep duyarlıymış; “Vuslat Hanım'ın kızı çok güzel.” Kumbaracıbaşı ailesinin evinde verilen poker davetlilerine gittiğinde gördüğü genç kız için “güzel ama çok züppe” diyor sonraları. Kısa bir süre sonra da güzel ama züppe bir kızla evleniyor, 1963'te ilk çocukları Işık doğuyor. Biraz yaşının farkında olun, biraz da Yüksel Bey'in zor karakterinden dolayı “yıpratıcı” genç kadın için bu evlilik oluyor. İkinci kızları Lale de 1968 yılında tüm dünyada beyin geriliği sorunuyla başa çıkmanın devam etmesi sayısı artıyor. “Lale'nin doğumundan başlayarak bu yaşta, yaşamına gelmesi ikimizle ilgili ayrı bir roman olabilir. Ben o yaşlarda gerilik diye bir kimsenin bile habersizken bu durum geçtiğinde benim hayatıma girdi. Her şeyden önce kendim adapte olmuştum çünkü çocuğun hiçbir şeyin bilgisi yoktu. Bilhassa bu tip çocuklar için dünyanın en büyük ilacının sevgi ve şefkati öğrenildi, eğitim sevgiden sonra gelen bir şey.” Lale Menderes, annesiyle birlikte yaşayan, harika resimler yapan bir kadın şimdi. Para, yalan, kötü niyetli gibi kavramlardan haberi olmayan, kanatsız bir melek.
Kötü bir rüyaya uyanmak
Ülkede damga vuran bir ailenin içine girmek kolay değil. Yüksel Menderes 1961'de eski başbakan Adnan Menderes'in oğlu idam edildi. “Adnan Bey çok kahraman, vizyonu çok geniş bir kişilikti. Türkiye için büyük bir şans olan bu kişinin gösterdiği o şekilde sona erme çok büyüksüzlük şansıydı.” İpek Kıramer, oğluyla nişanlandığında varlığını sürdürmüş ve hiç görmediği için ilk kayınpederi için böyle diyor. Ben bir özgün veya yapısı değilim, günümüze yansıyan hangi yanlışları yaptım bilemem. Ama o adamın önünü kırmak istediler. Bunu biliyorum.”
Beş yıl süren ilk evliliği bitmiş ise, kendisinden 22 yaşında büyük olan ikinci eşiyle evlenip, yeni kocasının da çocuklarıyla birlikte dört yıllık annelik yapmaya başlıyor.
8 Mart 1972'de görülen bir kabus ve hemen ardından alınan haber ise bu film gibi, en vurucu sahnelerden biri olarak yer almıştı. Rüyasında kendini bir morgda gören İpek Kıramer, gerçek hayatta evin açabildiğine uyanıyor. Karşısında Günaydın gazetesi muhabiri Ertuğrul Akbay var. Haber kötü. 41 yaşındaki Yüksel Menderes, iki yıl önce boşandığı eşi İpek'in mektuplarını salona yaymış, kendisi de “Yıllar önce beni seven, benim de sevdiğim mükemmel sevgilim… İpeğim… Canım İpeğim… Sana bazı günlerimizin hatırası olarak benden kalan biçare buseyi bırakırım(…) Ne Olursa benzersiz sevgilim, aşkımızın eseri olan olanı sen kabullen. (…) Seni sevdim. Uzak olsam da yine sana yakınım. Geri boş. Bir an için var, sonra yokuz. Ne olur kabir acımı paylaş. Seni ağır sana veda ederim” yazıp nikah fotoğraflarının bulunduğu mavi kapaklı albüm, intihara yöneliyor. Bugün “hala dostumdur, çocuk çocuklarımdır, kendisi ailemizin en önemli ferdi olarak kalmıştır.” Sözleriyle devam eden ikinci eşiyle evliliği ise sekiz yıldır devam eden genç kadın. “Kendi şeklini değiştirmek istedim ve bu kararla boşandım.” Hayatına girip çıkan herkese rağmen bir şeyin tek başına başarmak onun için çok önemli. “Bir gün yolda yürüyordum, insanla öyle saygıyla selam verdiler ki, kendi kendine 'aferin sana, insanların sana birilerinin karısı olduğu için değil, sen olduğun için saygı duydular hep2 dedim” sözleriyle beni gülümsetiyordu. Karşımda 40 yaşında büyük biri var, ama sohbette onu bizzat arkadaşımmış gibi çalıştırdım. Şimdilerde yaşadıklarımız “ticari” evliliklere biraz dokundurarak; “Biz eskiden böyle şeyler görüyoruz. Bunlar çok ayıp, kadınlığa yakışmayan şeyler. Aşk ortalarda yok, filancanın karısı olmak gibi menfaatler var sadece” diyor. “Hiçbir talebim yapılmadı. Kadınlar mutlu olmak istiyorlarsa bir de bu yolu denesinler. Belki biraz zor ama sonunda ışık var. Kendin olarak girip kendin olarak ortaya çıkıyor.
En önemli marka kendisi
70'lerin sonuna gelindiğinde artık yeni hayat tohumlarını atma dönemi başlıyor. Türkiye'nin en ünlü kuaförlerinden Erdem Kıramer'le evleniyor, ancak o gün yaşadığı tüm zorluklar iki yıl süren ağır bir kurtarıcıyı da peşine takıyor tasarımcının. Depresyonun ilacı veya zaman zaman B vitamini. Yaşadıkları bir türlü geçmiyor. Çünkü güçlü karakterinizi hayata tutmak için yeni sebepler de gereklidir. 1977'de üçüncü çocuğu Emre dünyaya geliyor. İpek Kıramer markası 1979'da kuruluyor.
Aynı apartmanda yaşadığı dostları “sen iç giyimi çok seviyorsun, bu işi yapabilirsin” diye fikir vermişler Kıramer'e. Fakat “İpek şımarıktır, hevesini alınca bu işi bırakır” diyenler de olmuş. Ne bir araya gelmiş şımarıklıkmış ki, bugün 35 yılını devirdi. İlk mağazasını Abdi İpekçi Caddesi'nde açtığında Türkiye'de olmayan denemeyi arzulamış tasarımcı. Paris'e giderken gecelik dener, prova kabinlerinde gecelikleri en ince Dikiş detaylarına kadar incelermiş. Kolejdeyken şiirler okuyan, tiyatroda başrol alan sanatsal yetenekler bu şekilde oluşan kariyerini: Şıklıkla dolu bir fantezi dünyası inşa ederek.
İşiyle ilgili bir gün bile tutacak mı, tutmayacak mı gibi endişeler duymuş. “Bu benim değil, büyük oyuncağımdı. İlk ürünlerimdeki günlerden farklı şeyler yoktu.” Bir dönem mağaza sayıları Konya, Bursa ve Gaziantep'le birlikte beş ortaya çıkan İpek Kıramer, zaman zaman Türkiye'nin yaşadığı ekonomik krizlerin yaşanması zorluklar yaşansa da markasını hep ayakta tutmayı başardı. “Bu iş zor, çünkü sonuçta piyasaya sürülen iç giyimdi. Gösterilmeyen, alkışlanamayan, sadece kişiye özel kalan, saklanan bir ürün çeşidi. Erkekler mağazaya gelmekten hala utanıyorlar.”
Yıllar içinde işiyle ilgili ne gibi değişiklikler gözlemlediğini soruyorum Kıramer'e. En başta kadınların doğumunun ardından fotoğraf çekmeye başlamalarını söylüyor. “Fotoğraflarda yaşananlar diye lohusa mevsimlerinin, sabahlıklarının önemi arttı. Bir de tabii ki Dolce&Gabbana gibi tasarımcıların iç giyim parçalarını taşıma taşımasını gösterir. İç giyim bir şov belki ama mahrem bir şov. Böyle bir şey kadının kendini sevmesiyle başlar. Kadın kendi varlığının değişimi varırsa, o bilinçle yaşar ve bunu içinden başlayarak bir şıklıkla sonuna kadar kullanır. Kadın, erkeğinin kendisinden istediğine, içerdiği pahalı hediyelerle kendi varlığının yanındaki kadın üzerinden gösterilmesine izin vermemeli. Orta ve ortanın üstünde gelir ürünlerine sahip kadınların bir araya gelerek fedakarlık yaparak geceliğin, sabahlığın, parfümün en iyisini almalı kendine. Bunlar insanlara karşı dayanıklıdır. Şuradan yürüdüğün zaman “o geçti” demeli insanlar.” Sahiden de giyimiyle, hatta yıllar boyunca değiştirmediği kısacık, sarı saçlarıyla bile bir imzası var. Markasını bugünlere getiren en önemli etkenlerden biri de bu zaten. Onun tanıtımının kendisi aslında oldu. Belki de mağazasına ilk önce İpek Kıramer gibi olmak isteyen, onun yaptıklarının, sunduklarının doğru olduğuna inanan kadınlar koştu. Tabii “müşteri velinimettir” sözüne inanıldığına da var. Özel siparişler üzerinde bir kez bile teslim süresini geciktirmemiş. Akmerkez'deki ünlü mağaza bir süre önce kapandı ama Etiler'deki atölyede satış yapmaya devam ediyor. Bir de kalıcılığın önemi, markayla ilgili en büyük milatlardan biri olarak görülen online mağaza var. İpek Kıramer'in birbirinden güzel geceliklerini, sabahlıklarını, iç çamaşırlarını, pijamalarını artık internetten almak mümkün. “Etrafımızdaki mucizelerin korunmasını var etmeliyiz. Yaşamı heyecanlı hale getiren hayallerimiz. O hayallerin gerçekleşmesi gidersen bak ne büyük senarist olursun hayatta” diyerek hep geleceğe bakan bir kadından başka ne parçadi zaten?
